โรงละครบอลชอย (русский. Большой театр /บัลชอย เตียอาเตรอะ/; English. Bolshoi Theatre) เป็นโรงละครบัลเล่ต์ และโอเปร่า ที่มีชื่อเสียงระดับโลก โรงละครตั้งอยู่ที่กรุง มอสโก ของรัสเซียโรงละครแห่งนี้เปิดการแสดงเฉพาะบัลเล่ต์ และโอเปร่าเท่านั้นШаблон:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วน
การวางรากฐานของโรงละครบอลชอยเกิดขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1776 ภายใต้การมอบหมายโดยสมเด็จพระราชินีเยคาเทอริน่า มหาราชินี เจ้าชาย ปโยตร์ อูรุสนอฟ จัดตั้งคณะละครขึ้นโดยการสนับสนุนทางด้านการเงินจากนาย ไมเคิล แม็ดด็อกซ์ ชาวอังกฤษ ในเบื้องต้นคณะละครนี้จะไปเปิดการแสดงตามบ้านเรือนคหบดี ในปี 1780 คณะละครได้เข้าซื้อโรงละคร เปตรอฟก้า และเริ่มผลิตละครและโอเปร่าเป็นของตัวเองШаблон:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วน
ปี ค.ศ. 1805 โรงละครเปตรอฟก้าถูกไฟไหม้และเสียหายเกินกว่าจะซ่อมแซมได้ โดยขณะนั้นแมดด็อกซ์หมดเงินทุน สิทธิในโรงละครจึงถูกโอนมาเป็นของรัฐ และต่อมาก็ตกเป็นของมอสโกШаблон:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วน
โรงละคร ถูกสร้างขึ้นใหม่ในปี ค.ศ. 1825 หรือ 7 ปีหลังเหตุการณ์เพลิงไหม้มอสโกครั้งใหญ่ ที่สร้าง ความเสียหายไปทั้งเมือง มันเป็นส่วนหนึ่งของโครงการปรับภูมิทัศน์ของมอสโกหลังไฟไหม้ โดยมันตั้งอยู่ ที่ จตุรัส เตรียอาตรัลนายา ที่ก็ถูกสร้างขึ้นใหม่หลังเหตุการณ์เพลิงไหม้มอสโกเช่นกัน
โรงละครถูกออกแบบโดย อังเดร มิไคลอฟ สถาปนิกรัสเซีย โรงละครบอลชอยเปิดการแสดงรอบปฐมทัศน์เมื่อ 6 มกราคม ค.ศ. 1825 โดยมีชื่อเริ่มแรกว่า โรงละครบอลชอยหลวงแห่งมอสโก ในเบื้องต้นนำเสนอเฉพาะงานของศิลปินรัสเซียเท่านั้น และเริ่มนำเสนองานของศิลปินต่างประเทศในปี ค.ศ. 1840
ในยุคนั้น ทั้งที่มอสโก และ เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก ต่างก็มีโรงละครกันเมืองละ 2 แห่งเท่านั้น โดยแห่งหนึ่งจะเป็นเวทีสำหรับโอเปร่า และบัลเล่ต์ ส่วนอีกแห่งจะเป็นสำหรับละครสุขและโศกนาฎกรรม และเนื่องจากโอเปร่า และบัลเล่ต์ ถือกันว่าเป็นศิลปะชั้นสูงกว่าละครดราม่า โรงละครที่แสดงบัลเล่ต์ และโอเปร่า จึงถูกเรียกว่า โรงละครใหญ่ หรือ โรงละครบอลชอย ส่วนโรงละครสำหรับดราม่า ก็จะเรียกว่าโรงละครเล็ก หรือ โรงละครมาลึย โดยมาลึย นั้นแปลว่าเล็ก แต่ปัจจุบันโรงละครบอลชอยที่เซนต์ปีเตอร์สเบิร์กถูกทุบทิ้งไปตั้งแต่ ค.ศ. 1886
ปี ค.ศ. 1853 เกิดไฟไหม้โรงละครบอลชอยครั้งใหญ่อีก เพลิงได้ลุกไหม้อยู่นานหลายวัน ภายในโรงละครเสียหายเกือบทั้งหมด จนต้องซ่อมแซมปรับปรุงครั้งใหญ่ ภายใต้การดูแลของ สถาปนิก อัลเบิร์ต คาวอส และเปิดทำการได้อีกครั้งในปี ค.ศ. 1856
โรงละครบอลชอยใหม่ ถือเป็นงานชิ้นเอกของศิลปะยุคนีโอคลาสสิกรัสเซียแห่งศตวรรษที่ 19 Шаблон:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วนด้านหน้าเป็นเสาขนาดใหญ่ทรงโรมัน 8 ต้น พร้อมด้วยเทพอะพอลโล เทพแห่งศิลปะ ที่ทรงราชรถม้าอยู่ด้านบน ส่วนภาพในมีการตกแต่งวิจิตรตระการตาด้วยโคมไฟระย้า พรมและม่านสีแดง สลับกับลายปูนปั้นสีทอง โรงละครบอลชอยสามารถรองรับผู้ชมได้คราวละกว่า 2 พันคน โถงสำหรับการแสดงนั้นสูงถึง 21 เมตร กว้าง 26 เมตร และยาว 25 เมตร ทำให้มันเป็นโรงละครที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก
นอกจากเรื่องความสวยงาม หรูหราอลังการของตัวโรงละครแล้ว โรงละครบอลชอยก็ยังมีชื่อเสียงไปทั่วโลก ในเรื่องการแสดง ที่นี่เคยเป็นที่เปิดการแสดงรอบปฐมทัศน์ครั้งประวัติศาสตร์ของคีตกวีชื่อดังระดับโลกหลายคนชิ้นШаблон:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วน เคยเป็นเวทีของนักแสดงระดับโลกหลายคน
วันที่ 30 ธันวาคม ค.ศ. 1922 โรงละครบอลชอยถูกใช้เป็นสถานที่สำหรับจัดการประชุมสภาโซเวียตทั่วสหภาพครั้งแรก ซึ่งในการประชุมนี้เป็นการยอมรับการเกิดขึ้นมาของสหภาพโซเวียตอย่างเป็นทางการШаблон:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วน
ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 โรงละครก็ได้รับความเสียหายจากระเบิดเยอรมัน แต่ไม่มากนัก Шаблон:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วน
โรงละครบอลชอยนั้นเกี่ยวข้องกับเรื่องบัลเล่ต์มาตั้งแต่เริ่มต้น และเป็นบ้านของคณะบัลเล่ต์บอลชอย อันมีชื่อเสียง โดย บัลเล่ต์ สวอนเลค ของคีตกวี ไชคอฟสกี้ ก็เปิดการแสดงรอบปฐมทัศน์ที่นี่เมื่อ ค.ศ. 1877Шаблон:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วน
ปัจจุบันโรงละครบอลชอยกำลังอยู่ระหว่างการปรับปรุงใหญ่ แต่โรงละครบอลชอยใหม่ ซึ่งอยู่ติดๆกัน และเปิดการแสดงทั้งคอนเสิร์ต และการแสดง ยังคงเปิดให้บริการอยู่
โรงละครบอลชอย เป็นสถานที่สำคัญในกรุงมอสโกที่นักท่องเที่ยวชอบที่จะแวะไปเยือน และหาโอกาสเข้าไปชมการแสดง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง บัลเล่ต์